Năm 2015, Việt Nam xuất xưởng tổng cộng 50.000 chiếc xe ô tô, chiếm khoảng 0,055% tổng sản lượng xe toàn thế giới, theo thống kê của Tổ chức các nhà sản xuất ô tô thế giới (OICA).
Con số này được giới chuyên tin tức ô tô đánh giá rất khiêm tốn khi so sánh với lượng xe của 5 nước sản xuất ô tô hàng đầu thế giới, gồm Trung Quốc (24,5 triệu chiếc), Mỹ (12 triệu chiếc), Nhật Bản (9,2 triệu chiếc), Đức (6 triệu chiếc) và Hàn Quốc (4,5 triệu chiếc); chiếm lần lượt 26,99%, 13,33%, 10,22%, 6,65% và 5,02% tổng sản lượng xe ô tô toàn cầu.
Sản lượng ô tô Việt Nam sản xuất so với các nước trong khu vực năm 2015
Xét trong khu vực, sản lượng ô tô Việt Nam sản xuất cũng ở mức rất thấp. Con số 50.000 chiếc kém hơn nhiều so với Thái Lan (1,91 triệu chiếc), Indonesia (1,1 triệu chiếc) và Malaysia (615.000 chiếc).
Theo đánh giá của OICA, sản lượng sản xuất xe ô tô năm 2015 của Việt Nam chỉ tăng 2,3% so với năm trước. Năng lực sản xuất của ngành ô tô Việt chỉ dừng ở hai loại sản phẩm là xe du lịch và xe thương mại, trong đó xe du lịch chiếm tỷ trọng trên 90%, với khoảng 45.000 chiếc, mặc dù sản xuất xe thương mại đang được chú trọng hơn qua các năm, nhưng tỷ trọng vẫn còn rất thấp.
Theo Tổng cục Thống kê, trong nửa đầu năm 2016, tình hình sản xuất ô tô trong nước đang được cải thiện tích cực, với khoảng 112.800 chiếc, tăng 127,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân chủ yếu do chính sách hỗ trợ sản xuất cũng như tiêu dùng của Chính phủ đã làm tăng nhu cầu tiêu dùng trong nước.
Thuế phí cao "ngất ngưởng"
Theo Công ty Chứng khoán Đại Nam (DNSE), sự yếu kém của ngành sản xuất linh kiện phụ trợ và sự thiếu đồng bộ trong cơ sở hạ tầng giao thông là hai trong số những nguyên nhân chính khiến công nghiệp ô tô Việt phát triển chậm.
Tính đến nay, Việt Nam có 17 công ty lắp ráp ô tô nhưng chỉ có 33 công ty công nghiệp hỗ trợ cấp 1 và 181 công ty cấp 2. Trong khi Thái Lan cũng sở hữu số doanh nghiệp lắp ráp tương đương nhưng có đến 709 doanh nghiệp hỗ trợ cấp 1 gồm 354 công ty nội địa và 355 công ty có yếu tố nước ngoài. Số doanh nghiệp cấp 2, 3 và thấp hơn nữa lên tới hơn 1.100 công ty. Chuỗi sản xuất ô tô của Malaysia và Indonesia cũng lớn hơn nhiều so với Việt Nam. Cụ thể, tại Malaysia là khoảng 280 công ty hỗ trợ cấp 1, 200 công ty cấp 2, con số doanh nghiệp tương ứng của Indonesia là 166 và 336.
Một vấn đề khác, tỷ lệ nội địa hóa của các doanh nghiệp ô tô trong nước vẫn còn rất thấp, chỉ đạt từ 10-30% tùy theo dòng xe. Ngoài ra, giá bán ô tô tại Việt Nam cũng cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực, thậm chí có nhiều dòng xe chênh giá tới 60 - 80%. Nguyên nhân là do chính sách thuế áp lên mặt hàng này rất cao, dẫn đến tình trạng giá ô tô tại Việt Nam phải "cõng" hơn 10 loại thuế, phí, trong khi thu nhập bình quân của người dân Việt Nam chỉ ở mức 2.200USD/người (năm 2015).
Giá ô tô tại Việt Nam cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực
Bà Nguyễn Thị Xuân Thúy, Viện Chiến lược chính sách công nghiệp (Bộ Công Thương) đánh giá, cơ cấu giá xe tại Việt Nam hiện nay gồm thuế phí, chi phí sản xuất, nhập khẩu phụ tùng linh kiện. Như vậy, riêng thuế phí đang chiếm tới 40 - 50% giá thành xe, khiến giá bán xe ô tô tại Việt Nam thuộc hàng cao nhất trong khu vực và thế giới.